PANGATERRONA NGALESSER E ATENA

Cerita Pendek : Fendi Chovi

Angen ngosap robana e naleka aba’na entar acabis ka settong Asta se kaonang pasareyanna oreng socce.

Sabellunna dhapa’ ka asta, Harim sempat posang e tengnga jalan amarga aba’na pajat ta’ toman dhapa’ sakale.

kabadha'an bunga

Pangrasana, aba’na talebat dhari jalan se etojju. Tako’ ajalan atamba jau, Harim atanya ka oreng. Toron dhari sapedha motorra, Harim ajalan. Teppa’ e adha’na barung, badha oreng towa toju’.

“Keh, Abdina nyo’ona petanya. Jalan ka Buju’ Komala ka ka’dhimma enggi?”

“Dhika entara dha’emma?” Saodda ka Harim.

“Abdina acabisa ka Asta Bujuk Komala.”

"O, saporana, bula pon ta’ pathe ngedhing. Dika loros ka lao’, dhaggi’ bakal tatemmo langgar tabing ban badha Asta e gadhiya."

Oreng towa kasebbut on-laon manjeng. Badannna ampon nonno’, nanda’agi ja’ omorra ampon ce’ seppona. Manabi etebbak, rakera pettong polo taon. Kole’ robana karekko’.

“Enggi, mator sakalangkong, Keh.”

“Ya, keng mon acabisa ka Asta ja’ gut-seggut!”

Harim takerjat ngedhing pamanggina.

“Cokop sataon sakaleyan. Ja’ libaliyan.”

Harim gun aonggu’. Atena tacengnga’ badha larangan gapaneka. Sakeng dhari kaburuna se dhapa’a ka Asta, aba’na loppa ta’ atanya maksot larangan kasebbut.

Harim ajalan nojju dha’ kennengan se etoduwagi. Nalekana aba’na ampon’ dhapa’a ka labang pagarra Asta, Harim arassa ngedhing sowara lere, dhing-gendhingan.

Sowara kalenangan ka’dhinto ce’ lantona. Harim takerjat. Pekkerra satengnga kasambu’, ta’ parcaja badha sowara oreng ngejung para’ Maghrib.

Harim gun manjeng. Bulu kole’na jaga. Rassa tako’ ngaletter e atena. Akadiya rassa seyal, kobater, ngetek padha apolong e aba’na.

Ja’ senga bisa abali, mangga’a Harim terro se moleya. Nangeng konce sapedhana elang ta’ ekarassa. Pangrasana gella’ cora’ gi’ eteggu’ e tanangnga. Pekkeranna ta’ karowan.

Harim ajalan entar ka sapedhana sakaleyan aggi’. Pola koncena ceccer cekka’ e sapedhana. Tadha’. Ta’ etemmo. Aba’na sajan seyal.

Sowarana gendhing ekaedhing tamba nyareng. Are para’ compedda. Harim mabangal maso’ ka Buju’ Komala. On-laon, sowara kasebbut elang ta’ ekarassa.

Sabelunna maso’, sabellunna acabis ngerem Fatehah, Harim manjeng, bas-abasan kabadha’an dhalem Asta Buju’ Komala. Polowan koburan, anyar laju padha ajajar neng e settong pamengkang.

Dhari pan-saponapan koburan dhalem Asta Buju’ Komala, gun settong makam se esaba’i damar kambang. Maske damar kambang abasanna mele’, nyatana ce’ bannya’na oreng alengker e seddi’na. Badha se ngaji, badha se maos tahlil. Acem-macem. Badha se maos ji-pojiyan.

Harim mokka’ tarompana, terros maso’ tor noro’ toju’. Jimet asela. Maos Yaasin, eterrosagi kalaban pan-saponapan sholawat nabbi. Laonan, rassa tako’ dhalem aba’na elang. Badanna arassa langkong tennang, langkong dammang dhari sabellunna maso’ mabangal.

Lastare ngaji, asholawat tor adu’a, Harim enga’, gella’ koncena elang. Dhu ma’ o-tao, esare pole, konce gella’ cekka’ e sapedhana.

“Guste Pangeran! Gella’ esare ma’ ta’ etemmo,” Harim akarettek dhalem atena.

Harim bangal acabis kadibi’an ka Buju’ Komala asabab badhana settong pakon dhari guruna. Pessenna, sopaja manggi jalan, du’ana lekkas katarema, sala settongnga kodu lebat jalan lannge’.

Molae lamba’, Harim ngarep aba’na katarema daddi Ponggaba Nagara. Olle kalakowan kalaban ngabdi dha’ ka Pamarenta.

Sacem-macemma cara ampon ejalane, sakeng ta’ duli bajjra takabbul. Badha bai sabab parkara se andaddiyagi aba’na ta’ gellem jaja.

Namong saka’dhinto, aba’na ta’ toman pegga’ pangarep, terros aparnyo’onan dha’ ka Guste Pangeranna. Maske li-baliyan ecokoco oreng; etepo, ejanji’i, kantos noro’ sace-macemma ujiyan nagara, buddhu buddhu bariya. Ta’ duli ngenneng. Mangka neyat dhalem atena ampon juntrong, kaangguy nekkane hajat ngengenge settong kamolja’an.

Kantos Harim enga’ ka pessenna guruna se ta’ busen nyoro, maenga’ Harim kaangguy ta’ la’-colla’ abajang, asadaka, ngerem sholawat tor maseggut nyabis ka asta-asta. Sala settongnga, enggi paneka asta se badha neng e Disa Mabunga.

Disa Mabunga, kabid jaman karaja’an Majapaet kantos mangken pajat kaonang kalaban kennenganna oreng-oreng becce’ tor socce.

Asta se emaksot guruna, enggi ka’dhinto astana Buju’ Komala. Tadha’ se onenga dha’ jejjer caretana, pasera saongguna Buju’ Komala, tor kadiponapa riwayattepon.

Kantos samangken, oreng-oreng padha asajara tor acabis ngarep barokah neng e dhalem Asta Buju’ Komala. Ta’ sakodhi’ hajattepon se katarema tor manggi jalan.

Dhabuna guruna Harim, baktona acabis kodu etandhai kalaban ponapa se kalowar dhari kerettegga’ atena.

“Mon gi’ e atena ta’ tombu karettek nyoro acabis, ella, ba’na ta’ olle entar.” Dhabuna guruna.

Harim arassa aba’na andhi’ pangaterro entara marena asar. Tadha’ jalan laen, aba’na kodu mangkat bakto gapaneka jugan.

Kabannya’an oreng-oreng e disana Harim, manabi ngagunge hajat bannya’ nyabis pandu’a ka asta.

Biyasana, emolae dhari asta bangaseppona dibi’ kantos asta-asta oreng se kaonang agung. Akadiya astana para Kanjeng Sunan se sasanga’, tor laennepon.

Nekkane hajat acabis ka Asta otaba para kyae, biyasana ejalane otamaepon oreng se towa-towa.  Katon ta’ maso’ akkal, tape ta’ sakone’ se katarema hajadda.

Samenggu abidda, salastarena dhari acabis ka Asta Komala. Harim gi’ paggun enga’ terros dha’ settong kadaddiyan se eyalame aba’na.

Asar maba, Harim toju’ e korse palemperra romana, agi’-gigi’ pessenna oreng towa tempo posang e tengnga jalan.

“Enja’ apa saongguna pessenna, ma’ ta’ olle gut-seggut acabis ka Asta Buju’ Komala?” Harim atanya ka atena dibi’.

Nalekana aba’na ta’ nemmo jawaban, Harim kasta ta’ atanya gallu maksod reng towa kasebbut.

Ma’ sakejja’ aggi’, pottrana temmo kalowar lok-ologan dhari labang.

“Pa’ … Pa’ … Pa’ … ! Ka’dhinto badha kereman sorat, gella’ para’ seyang. Ca’epon kereman dhari lowar kottha.”

“Sorat dhari dimma, Cong?”

“Ta’ oneng, Pa’. Abdina narema bisaos.”

“Iya kemma, giba kanna’ sorat jareya.”

“Neka’!” Pottrana jujuk ngatorragi sorat gella’.

Harim takerjat campor bunga naleka maos sorat kasebbut, Asabab essena e dhalem soradda menangka jawaban dhari lamba’ se daddi pangarep hajadda.

“Kalangkong Guste !!!”

“Engko’ tekka hajat, Na’ !”

“Engko’ tekka hajat, Na’ !”

Harim perak aorak ka ana’na. Aengmatana nyapcap ta’ egarassa.***

NB: Cerpen di atas, yang dalam bahasa Madura disebut carpan (carèta panḍâ’), ditulis dengan ejaan hasil sarasehan 1973.

*) Fendi Chovi, babar e Songennep. Lebur nganggit careta. Pan-saponapan ongkas serradanna terbi’ daddi buku, ngombar e media cetak tor media online.

NGAJUM KAEMBA'AN KA NA'- POTO

Cerita Pendek : Fendi Chovi 

Ra’-tera’ tana. Sakejja’ aggi’ are ngombar. Na’-kana’ jareya gi’ ta’ jaga dhari katedhunganna. Oreng tane ella padha atong-rontong, mangkat alako ka tengnga teggal. Kana’ jareya gi’ paggun ngeppe’ guling, paggun ngerrok ngasower!

Ilustrasi : Rassa emba ka na'-poto

Bannya’ kancana se saomoran ban sakellas la padha mangkat asakola. Ta’ jamburungan, mowana reng towana, mendhar, nengale ana’-na ma’ se molae gella’ mola gi’ manyaman agellu’ bantal. Malekko’.

“Cong! Ba’na ta’ mangkada asakola, ya …! “

Ta’ nyaot. Gun ekaedhing sowarana oreng ngerrok dhari dhalem kamar.

“Cong, ba’na ma’ gi’ ta’ jaga, Cong!“

“Cong. Duli jaga, dhaggi’ la epokol ebesbes ba’na mon engko’. Ma’ mon tedhung laju ngala’ sanyamana,” saodda eppa’na dhari lowar labangnga.

Ana’ kasebut gi’ ta’ jaga. Ta’ laten ngabasagi ana’-na, Markab reng towana, dhu ma’ pas ngala’ posapo lente, epokollagi ka sokona.

“Sake’, Pa’!”

“Toman onggu! Korang ajar, ba’na. Kol barampa satea, ma’ gi’ manyaman tedung,” Markab agigir ce’ lantona.

Ana’ kasebut jaga, ban pas buru ngagaludus ka dhalem jeddhing.

“Duli mangkat! Sanggu eyalemma jagana. Man manyaman tedhung la bajana maso’ asakola,” atena Markab olle bak anga’.

Banne gun sakaleyan dhukale na’-kana’ jareya olle guringnga bibir dhari reng towana. Asabab, pajat ta’ pate ngongguwagi mon esoro nyare elmo.

Sulla, nyamana. Tape sabagiyan kancana ngolok kana’ jareya kalaban jajjuluk ‘Se Longor’.

Pasalla, sabban are, na’-kana’ jareya lako dhateng tellat ka sakola’an. Kabbi guruna taker apal ka nyamana, banne polana penterra, tape polana aba’na lako dhateng aban ka sakola’an.

Andhi’ na’-poto cengkal ban ngabassagi kalakowan ana’-na se ta’ pate atoro’ oca’, reng towana molae nyare akkal; baramma kerana ana’ bisa ambu meller, ta’ cengkal pole.

Markab mekker, kacengkalanna ana’na ella cokop onggu marodek pekkeranna.

Tello are sabellunna. Markab etompo oreng. Ana’-na epokol Sulla bakto ngaji.

Markab ta’ alaban. Tako’ daddi tokar raja. Aba’na ngala kalaban nyo’on sapora atas kakalerowanna ana’-na.

“Enggi. Bula nyo’ona sapora, manabi budhu’ kaula badha kakalerowan.“

“Iya, oddi ana’na balai! Ma’ ta’ biyasa lako la-nyala ka oreng laen,” gigirra oreng kasebbut ce’ nyarengnga. Palempengan!

“Enggi.”

Ongguna, atena arassa galgal. Sakeng Markab paggun teggen. Ja’ sakenga Markab alaban, kabadha’an bakto jareya tanto daddi tokar raja.

***

Ngadebbi pottrana, Markab menta nasehat dha’ ka tan-taretanna. Bannya’ macemma nasehat ban pamanggi. Sala settongnga nyoro Markab sopaja ngabareng pottrana nyabis dha’ reng socce.

Markab mereng kabar, ja’ saongguna badha settong dhukon se andhi’ kajunelan nanambanen. Dukon jareya kalonta kalaban asma, Kyae Marjali–se ca’na kabar dhari reng-oreng, kyae jareya ta’ guna mandi nambain oreng sake’, bali’ junel jugan nanambain na’-kana’ mangan.

Tello are saellana ngedhing kabar, Markab, reng towana Sulla, mangkat entar nyabis ka dalemma Ke Marjali.

Kala’ lekkas, dhapa’ ka dalemma Ke Marjali, Salerana laggi’ aseram, amarga ca’epon tamoy se laen, Salerana buru mare aladin jaranna. Tamoy se dhateng epakon ngantos.

“Nyabis pamator Keyae. Abdina Markab."

“Enggi, dhari ka’dhimma?.”

“Abdina dhari Disa Tolengkar.”

“Enggi, badha kaparlowan ponapa?”.

“Cangkolang Keyae. Abdina terro nyo’ona pandu’a sareng petodu kaangguy mabaras kacengkalanna budhu’ abdina.”

“Enggi, ponapa se ekalako pottrana sampeyan? Ngeco’an, ta’ lebur mole ka roma, ponapa keng pera’ lebur aganggu oreng?”.

“Bunten, Keyae, gun ta’ pate lebur asakola, ban ka’dhissa’ biyasa acangnga’ dha’ ka abdina.”

Keyae kasebut gun aonggu’ ban mesem sambi aosap meret janggu’na.

Keyae Marjali apareng Aeng.

“Aeng reya enommagi ya, ka pottrana. Neyattagi sopaja ta’ mellera pole.”

“Enggi, Keyae.”

“Ban reya’ pole, mon bisa ana’-na ja’ lako giggiri e tempo alako sala. Cokop paenga’ ban contowe kaangguy ngalakone parkara bagus.”

“Enggi”.

“Dha’ ka pottrana, ajja’ kaloppae, pabajeng duwa’agi, sareng ajja’ adha-kandha parkara se daddi conto dha’ aba’na.”

“Enggi”.

Sameller-mellerra ana’, reng towa kodu bisa ngajum kaemba’an, pareng babulangan becce’, menangka jimat dha’ na’-poto dhalem ngadebbi kaodhi’an.

“

“Enggi, Keyae.”

“Iya, moga-moga daddi jalan kabagusan. Senga’, ajum kaemba’anna dha’ ka na’-ana’ potona.”

“Enggi. Abdina nyo’ona pamit.”

****

Malem jareya tera’ bulan, Markab toju’ e amperra romana. Mekkere ban ngenga’e dhabuna Keyae Marjali.

Pakonna Ke Marjali, na’-kana’  kene’ ta’ olle giggiri bi-talebbi. Mon mokola, cokop e bakto ta’ ngalakone parenta abajang. Na’-naka’ se lako egiggiri bakal daddi na’-kana’ dhumeng.

“Cokop paenga’ ban contowe.” Pekkerra Markab akarettek.

Ta’ egarassa, aengmatana Markab gaggar bila enga’ ka pessenna Ke Marjali. Asabab, aba’na pajat angrang aberri’ conto se teppa’, ponapa pole maenga’ ana’na tempo agabay tengka sala.

Markab apangrasa, bakto adha-kandha ban ana’na pajat abak rang-rang. Aba’na lako emo’ kalaban kalakowanna dibi’.

“Ba’na arapa ma’ nanges, Pa’?” Oca’na Sulla ka eppa’na ta’ kalaban abasa.

Markab takerjat ngedhing petanyana Sulla, ana’na.

“Baa, ba’na la dhateng dhari langgar, Cong! Areya kan gi’ ta’ adzan?”

“Iya, Pa’. Engko’ lesso la se ngajiya.” Saodda ta’ kalaban abasa ban apangrasa sala.

“Arapa, Cong?”

“Iya enja’, sakeng la lesso, Pa’!”

” Baa.. Ella, ba’na mon ta’ ngaji, dhaggi’ daddi na’-kana’ se ta’ tao pa-apa, Cong. Satea baktona ba’na asakola pabajeng.”

“Ba’na pelka’? Areya’ aeng enom gallu. Ma’ ba’na akaton ngangsor. Pola berka’ maburu dhari Langgar.”

Ma’ se nyamana aeng ju pas edhakdhak. Sagellas sakejja’an. Tadha’ karena sakale.

Mare. Se kadhuwa, eppa’ ban ana’ pas toju’ ator-catoran e amperra romana.

Ngabassagi ana’na, saongguna Markab pajat ngarep, ana’na bakal daddi oreng molja.

“Cong. Engko’ arapa ma’ lako agigir ka ba’na? Saongguna eppa’ eman mon ba’na ta’ tao pa-apa dhaggi’ bila towa.”

Sulla ta’ ajawab. Gun nondhu’.

“Mon badha reng towa agigir, jareya tandhana esto, eman ka ana’na. Pangarep daddi ana’ se bajjra.”

Sulla paggun nondu’. Paggun ta’ ajawab.

“Sateya baktona ba’na ajar pabajeng nyare elmo. Mon ba’na bajeng, sengko’ ta’ kera lako agigir ka ba’na.”

Sajjegga mabiyasa adha-kandha. Sulla ana’na Markab, ma’ pas lebur acareta ka eppa’na sabban badha pa-apa e sakola’anna.

E dhalem atena, Markab ngatorragi pandu’a kalaban pangarep se raja.

Dhu, Guste Pangeran! Abdina nyo’ona mandar ana’ abdina olleya elmo se barokah. Daddi jalanna kasamporna’an e dhalem odhi’na. Pareng ana’ abdina rajekke se nyokobin kabutowan kaodhi’anna. Sadaja ponapa se daddi hajat. Daddi na’-poto se ngabakte dha’ ka reng towa dhuwa’. Amiiiin!

NB: Cerpen di atas, yang dalam bahasa Madura disebut carpan (carèta panḍâ'), ditulis dengan ejaan hasil sarasehan 1973.

*) FENDI CHOVI, babar e Kottha Songennep. Lebur nganggit careta pandha’ (Carpan). 

(Cerpen dimuat di Portal Dimadura.id pada tanggal  20 Juli 2024)